OY VERME İŞLEMİ NASIL YAPILIR? 1. Seçim hangi saatler arasında yapılacak? pazar günü, sabah saat 08.00-akşam saat 17.00 arasında oy kullanılacak. 2. Peki ya 17.00'den önce sandık başına gelmişsem, ama sıra bana gelmemişse? O zaman oyunuzu kullanırsınız. Saat tam 17.00'de Sandık Kurulu Başkanı bekleyenlerin kimliklerini tespit eder, sırayla oy kullanmalarını sağlar. Ama saat 17.00'den SONRA sandığa gelirseniz, oy kullanamazsınız. 3. Oy kullanmak için ne gerekiyor? Yanınızda seçmen bilgi kağıdınız ve bir kimlik kartınız olması gerekiyor. Seçmen bilgi kağıdınızı kaybettiyseniz ya da unuttuysanız, ama seçmen listesinde adınız varsa yine oy kullanabilirsiniz. Ama kimlik belgesi taşımanız zorunlu. 4. Her tür kimlik belgesi geçerli mi? Hayır, dikkat! Sadece şu belgeler, Sandık Kurulu tarafından kabul edilecek: Nüfus cüzdanı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, trafik ehliyeti. 5. Okuma-yazma bilmeyenler nasıl oy kullanacak? Okuma-yazma bilmeyen bir seçmene başka bir seçmenin yardım etmesi yasak. Bu seçmenler Sandık Kurulu Başkanı'na başvururlar. Başkan pusulanın üzerindeki siyasi parti amblemlerini, isimleri seçmene anlatır. Bu bilgilerle kapalı oy verme yerine giren seçmen oyunu kullanır. 6. Özürlüler nasıl oy kullanacak? Görmeyenler, felçliler, ellerini kullanamayanlar vb. oy kullanacakları sandıkta bulunan akrabalarından, dostlarından birinin ya da herhangi bir seçmenin yardımıyla oy kullanabiliyor. Ama bir seçmen sadece bir özürlüye yardım edebiliyor. Yardım eden seçmenin adı ve soyadı tutanak defterine yazılarak imzası alınıyor. 7. Hastalar sırada bekleyecek mi? Hastalar, gebe kadınlar ve özürlüler, sandık başında kuyruk da olsa beklemeden oy kullanabilirler. 8. ‘‘Gizli oy’’ ilkesinin çiğnenmesi nasıl engelleniyor? Seçimler, demokrasinin gereği olarak ‘‘gizli oy, açık tasnif’’ yöntemiyle yapılıyor. Bunun sağlanması için seçmenin oyunu tek başına kullanması gerekiyor. Sandık Kurulu'ndan zarf ve birleşik oy pusulasını alan bir seçmen, oyunu kullanmadan önce başka bir yere gidemez, başka bir kimseyle konuşup danışamaz; hemen KAPALI oy verme yerine girmeli ve oyunu kimse görmeden kullanmalı, zarfını kapatmalı ve kapalı zarfı sandığa götürmelidir. Kapalı oy verme yerinde bulunduğunuz sürece hiç kimse oraya giremez. Ama saatlerce de orada durup düşünemezsiniz tabii! Kurul Başkanı sizi uyarır... 9. Sandık Kurulu nedir ne yapar? Sandık Kurulu özel olarak bu seçimlerde 1 başkanla 7 üyeden oluşuyor. (Normalde 1 başkan, 6 üye). Eğer bütün üyeler gelmezse, sandık kurulu başkanı oradaki seçmenlerin arasından gereken sayıda kişiyi kurulda görevlendiriyor. Her sandıkta bütün bilgilerin yazıldığı bir tutanak defteri bulunuyor. Seçmenlerin kurallara göre oy kullanmalarını sağladıktan sonra, oyları saymak ve dökmek de onların görevi. 10. Biz oyumuzu kullandıktan sonra neler oluyor? Akşam saat 17.00'de seçim bittikten sonra, önce kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılıyor, paketleniyor, mühürleniyor, oylamada kullanılan mühürle birlikte bir zarfa konuluyor, Sandık Kurulu mührüyle mühürleniyor, bir torbaya konulup torbanın ağzı kapatılıyor. 11. Oylar nasıl sayılıyor? Sandıklar tek tek açılıyor. Çıkan zarflar ve sayıları, tutanağa geçiriliyor. Zarfların sayısıyla oy veren seçmen sayısı karşılaştırılıyor. Eşitse, bu defa önce geçersiz zarflar kontrol ediliyor. Geçersiz olanlar sayılarak paketleniyor, paket mühürleniyor. 12. Zarflar seçmen sayısından fazlaysa? Diyelim ki seçmen sayısından fazla 5 zarf var. Kurul Başkanı zarfların arasından rastgele beş zarf seçer; içini açmadan hemen yakar. 13. Tartışma yaratan oy pusulaları ne yapılıyor? Tartışmaya yol açacak (geçersiz olduğu düşünülen) oy pusulaları bir tarafa ayrılır, Sandık Kurulu bunları yeniden gözden geçirir, hesaba katıp katmayacağına karar verir. Geçersiz kabul edilenler sayılır, paketlenir, mühürlenir, torbaya konur. Geçerli tüm oy pusulaları sayım ve döküm cetveline geçirilir. 14. Geçerli oylar ne olur? Sayılır, dökülür, cetvel hazırlanır, sayımla ilgili bütün kağıtlar, belgeler ayrı ayrı paketlenir, mühürlenir, torbaya konulur, torbanın ağzı mühürlenir, başkan ve üyeler imzalar. Sonra bu torba, kurayla belirlenen en az iki üye tarafından en kısa zamanda İlçe Seçim Kurulu Başkanı'na teslim edilir. 15. Parti müşahidi nedir? Parti müşahitleri (gözlemcileri) hangi partinin gözlemcisi olduğunu yazılı bir belgeyle kanıtlarlar. Sandık başındaki bütün işlemleri izlerler, itiraz, şikayet edebilirler. Sayım yapılırken bulunurlar, oy pusulalarını isterlerse görebilirler. İş bittikten sonra Sandık Kurulu bir tutanak özeti hazırlar, imzalar, mühürler ve onlara verir. Müşahitler isterlerse torbayı taşıyan sandık kurulu üyeleriyle birlikte İlçe Seçim Kurulu'na kadar gidebilirler. İTİRAZ HAKKIMIZ Bütün seçmenler ve parti müşahitlerinin sandık alanında gördükleri yasal olmayan uygulamaları şikayet etme ve itiraz etme hakkı var. Sandık kurulu da hata yapabilir. Şikayet hemen, oy verme süresi bitmeden önce sözlü olarak (ya da yazılı olarak) iletilmeli. Sözlü şikayetler, mutlaka tutanak defterine geçirilip, şikayet eden kişi tarafından imzalanmalı. Sandık Kurulu şikayeti reddederse, isteyen buna yine itiraz edebilir, itirazını yine Sandık Kurulu'na, ya da İlçe Seçim Kurulu'na yapabilir. SEÇİM CEZALARI Oy kullanmayan seçmenlerin adına oy atanlar: 3-5 yıl hapis. İki sandıkta birden oy kullananlar: 3-5 yıl hapis, ağır para cezası. İtiraz ve şikayetleri tutanağa geçirmeyen Sandık Kurulu üyeleri: 1 yıla kadar hapis. Seçim sonuçlarını değiştirmeye, kalkan, tutanakları tahrif edenler: 5-8 yıl ağır hapis. HANGİ OYLAR GEÇERSİZ? Sandık Kurulu tarafından verilen orijinal oy pusulası dışındaki oy pusulaları. Üzerinde seçmenin adı, imzası vb. bulunan oy pusulaları. l Sandık Kurulu'nun mührünü taşımayan oy pusulaları. Hiçbir yerine EVET mührü basılmamış ya da birden fazla partiye EVET mührü basılmış oy pusulaları. (Aynı partiye ayrılmış daireye birden fazla EVET mührü basılmışsa, oy geçerli.) Zarfın içine oy pusulası dışında başka bir kağıt konulmuşsa, o oy pusulaları. (EVET mührü ya da Sandık Kurulu'nun mührü pusulanın diğer bölgelerinde iz bırakmışsa bile oy pusulası geçerli.) HANGİ ZARFLAR GEÇERSİZ? Seçmenlere verilen zarfların üzerinde iki mühür bulunmalı. Bunlardan biri İlçe Seçim Kurulu'nun, diğeri ise Sandık Kurulu'nun mührü. Bunlardan biri eksik olursa o zarf geçersiz. Ayrıca seçmenin adını belli edecek bir işaret varsa, o zarf geçersiz.