|
|
|
|
|
Erkin Emet
|
|
Doğu Türkistan Meselesi ve Demokrasi, Uluslararası Hukukta Kendi Kaderini Belirleme Hakkı
Dünya Uygur Kurultayı, Birleşmiş Milletlerde Temsil Edilmeyen Milletler Organizasyonu (UNPO) ve Amerika Birleşik Devletleri Demokrasiyi Geliştirme Vakfının (NED) ortaklaşa düzenlediği “Kendi Kaderini Kendi Belirleme Konseptinde: Uygur Genç Liderleri Yetiştirme Kursu 20-23 2008 tarihleri arasında Almanya’nın Berlin Şehrindeki Holiday Inn Otelinde düzenlendi. Kursun açılış törenine Amerika, Kanada, Avustralya, Kazakistan, Almanya, Fransa, Norveç, Türkiye, Kırgizistan Kuzey Amerika olmak üzere 13 ülkeden gelen Doğu Türkistan kökenli Uygur ve Kazak Türkleri, Uluslar arası İnsan Hakları Örgütleri Yetkilileri, ünlü siyasetçiler, Almanya Dış İşleri Bakanlığı yetkilileri ve gazeteciler olmak üzere 150 civarında kişi katıldı.
Kursun açılış konuşmasını Doğu Türkistan Milli Mücadelesinin önderi, Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Rabiye Kadir hanım yaptı. O konuşmasında Kendi Kaderini Kendi Belirleme Konseptinde Uygur Liderlerini Yetiştirme Kursunun yapılmasına katkıda bulunan bütün devlet ve kuruluşlara teşekkür ettikten sonra, Doğu Türkistan’ın geçmişi ve bugünki durumu hakkında kısaca bilgi verdi. İkinci olarak Birleşmiş Milletlerde Temsil Edilmeyen Milletler Organizasyonunun (UNPO) genel sekretarı Marino Busdachim, Uluslararası Af Örgütünün Almanya Temsilcisi Dirck Pfleider ve Alman siyasî partilerinin sorumluları konuşma yaptı. Onlar konuşmalarında Uygurların kendi topraklarında Çinlilerin baskısı altında insan hak ve hukukundan mahrum bir şekilde yaşamaya mecbur kaldığını dile getirdi. Yine Rabiye Kadir hanımın Çin hapsinden çıkıp Amerika’da ve Batı Dünyasında Doğu Türkistan meselesini anlatmaya başladıktan sonra, uluslararası sivil toplum örgütlerinin, medya ve Batı ülkelerindeki parlamentoların bu meseleyle ilgilenmeye başladığını, kendi örgütlerinin de Doğu Türkistan meselesinde duyarlı olduğunu ve dikkatle izlediklerini ifade ettiler.
Almanya Dış İşleri Bakanlığı Yetkilisi Nooka açılış konuşmasında, Çin Halk Cumhuriyeti Hükümetinin Tibet ve Uygurların hak ve hukukunu çiğnemekte olduğunu, özgür basının buralardaki olayları dünya kamuoyuna anlatması gerektiğini, Amerika mahkemesi tarafından suçsuz bulunan ve şu an Guantanamo’daki 17 Uyguru kabul edecek devletlerin hâlâ bulunamamasının Amerika ve Almanya için utanç verici bir olay olduğunu, Alman Hükümetinin Çin Devletiyle olan ilişkilerinde Doğu Türkistan meselesini dile getirmesi gerektiğini vurguladı. Nooka konuşmasının sonunda Çin Komünist Hükümetinin Uygurları dünyaya teröris olarak gösterme çabasının çok yanlış olduğunu sözüne ekledi.
Kendi Kaderini Kendi Belirleme Konseptinde Uygur Liderlerini Yetiştirme kursunun açılışını basın toplantısı izledi. Basın toplantısına Almanya’nın ulusal TV ve Gazetelerinden IPA, ZDF, Sat1, BBR, BBR Info, WDR gibi medya kuruluşları katıldı. Basın Toplantısında Dünya Uygur Kongresi başkanı Rabiye Kadir hanım gazetecilerin sorularını yanıtladı. O gazetecilere verdiği cevapta, 1949-yılı Komünist Çinlilerin Doğu Türkistanı işgal etmesinden beri Doğu Türkistanlıların temel hak ve hukukunun çiğnendiğini, özellikle 11 Eylül olayından sonra Uygurların kültürel haklarının ağır bir şekilde çiğnendiğini, ana dilde eğitimin kaldırıldığını, Çince eğitim yaptırma bahanesiyle on binlerce lise öğrencisinin Çin’in iç bölgelerine götürülüp, beyinlerinin yıkandığını dile getirdi. Kadiri konuşmasında Çin Hükümetinin son yıllarda uygulamaya koyduğu iş bulma vadiyle 17-25 yaş arası kızların, Uygur kızlarının Çin’in iç bölgelerine götürülmesi siyasetinin Çinin asimile politikasının bir parçası olduğunu, Çin’in iç bölgelerinde bu kızların zorla fuhuş bataklığına sürüklenmekte olduğunu dile getirdi. Çin Hükümetinin bugünki günde zorla Doğu Türkistan halkını asimile etme politikası uygulamakta olduğunu, böyle bir devletin barışın sembolu olan 2008 olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapmasına karşı olduğunu, Çinlilere olimpiyat oyununu düzenleme hakkını veren ülkeleri de kınadığını dile getirdi.
Gazetecilerin “Uygurlar ne istiyor?” sorusuna cevap veren Rabiye Kadir Hanım, Çin Hükümetinin Uygurlara Özerklik verdiğini, ama özerkliğin Doğu Türkistan halkına mutluluk getirmediğini, göz yaşı ve zulüm getirdiğini söyledi. Bundan dolayı Doğu Türkistan halkının kendi kaderini kendilerinin belirlemek istediğini söyledi. Bir Alman Gazetecinin Uygurlar Almanyadan ne istiyor? sorusunu şöyle cevapladı: Doğu Türkistan meselesi Tibet meselesiyle aynıdır. Ama Batı ülkeleri Tibet meselesini iyi biliyor, Doğu Türkistan meselesi Batı dünyası tarafından yeterince bilinmiyor. Dünya devletlerinin Doğu Türkistan meselesine ilgi göstermesini, Çinlilerin Doğu Türkistan halkına yönelik uygulamakta olduğu baskı politikasının durdurulmasını istedi.
22 Nisan günü Almanya’daki 13 gazete ve çok sayıda TV’de Doğu Türkistan meselesine yer verildi. 23 Nisan 2008 günü öğleden önce Alman Parlamento Binasında Yeşiller Partisi Genel Başkanı Claudia Roth Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Rabiye Kadir Başkanlığındaki heyetle görüştü. Claudia Roth Uygur heyetten Doğu Türkistan’ın bugünki durumu ve olimpiyat öncesi Çin’in Uygurlara yönelik uygulamakta olduğu baskı siyaseti ile ilgili bilgi aldı. Sonra Federal Alman Parlamenti İnsan Hakları ve Yardım komisyonu başkan yardımcısı Sosyal Demokrat Milletvekili Angelika Graf hanım ile Raine Rüschen de Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlalleri ile ilgili bilgi aldı. Graf daha sonra komisyonunun çalışmaları ile ilgili bilgi verdi. Alman Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonunun Doğu Türkistan meselesini yakından takip etmekte olduğunu, Çin Hükümetinin insan hakları konusunda çok duyarsız olduğunu, olimpiyat oyunları başlamadan önce Alman Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonunun Çin’deki İnsan Hakları İhlallerini yerinde incelemek için heyet gönderme isteğini Çin hükümetine bildirdiğini, gideceği yerler içerisinde Doğu Türkistan’ın da olduğunu söyledi.
Dört gün devam eden kursta insan hakları, uluslar arası hukukta kendi kaderini kendi tayin etme, asimilasyon, federasyon, konfederasyon kavramları hakkında konular konuşulup tartışıldı.
Yrd.Doç.Dr. Erkin Emet
Dünya Uygur Kongresi Genel Sekreteri
Ankara Üniversitesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü öğretim üyesi
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
Güney-doğu (Türkistan-Uygur) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı
Adres : Ankara Ü, Dil ve Tarih-Coğrafya F
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları B
06100 Sıhhiye . Ankara-TÜRKİYE
Telefon: +90 312 310 32 80 –17 14
Faks: +90 312 310 57 13
E-posta:
[email protected]
8 Mart 1962 Çin-Doğu Türkistan Kaşgar'da doğdu. 1968-1973 İlkokulu Kaşgar Yopurga Tohtika İlköğretim Okulunda okudu. 1973-1975 Kaşgar Yopurga, Yekşenbe Bazar Ortaokulunu bitirdi.
1975-1978 Yopurga Nahiyesi Birinci Lisesinde okudu.
1978-1982 Çin Pekin Merkezi Milletler Üniversitesi Azınlıklar Dili ve Edebiyatları Fakültesi Uygur Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu.
1982-1988 Çin Merkezi Milletler Üniversitesi Azınlıklar Dili ve Edebiyatları Fakültesinde asistan, daha sonra yardımcı doçent olarak görev yaptı.
1992 A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümünde Yabancı Uzman Öğretim Görevlisi olarak göreve başladı.
1992 A.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Dili Bilim Dalında “Uygur Halk Destanları” adlı yüksek lisans tezini tamamladı.
2000 A.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Dili Bilim Dalında “Doğu Türkistan Uygur Ağızları” adlı doktora tezini tamamladı.
2004 Güney-Doğu Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalına Yardımcı Doçent olarak atandı.
AKADEMİK / İDARİ GÖREVLER:
Güney-doğu (Türkistan-Uygur) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Lisans Öğrenci Danışmanlığı
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi /Journal of Modern Turkish Studies (ISSN 1304-8015) Yayın Kurulu Üyeliği
VERDİĞİ DERSLER:
Lisans (2004-2005 ÖY):
GDT103 Uygur Türkçesi I
GDT106 Uygur Türkçesi II
GDT203 Uygur Türkçesi III
GDT207 Salar Türkleri ve Dilleri
GDT204 Uygur Türkçesi IV
GDT210 Sarı Uygur Türkleri ve Dilleri I
GDT303 Uygur Türkçesi V
GDT311 Sarı Uygur Türkleri ve Dilleri II
GDT313 20. Yüzyıl Uygur Dil Planlamaları
GDT306 Uygur Türkçesi VI
GDT308 Çağdaş Uygur Edebiyatı
ÇTL404 Türk-Çin İlişkileri
GDT402 Uygur Diyalektolojisi
GDT404 Uygur Halk Edebiyatı
GDT408 Uygur Araştırmaları
Yüksek Lisans (2004-2005 ÖY):
Doktora (2004-2005 ÖY):
ARAŞTIRMA ALANLARI:
Doğu Türkistan araştırmaları; Uygur Türklerinin dilleri, edebiyatı, kültürü, tarihi
Son 10 Yılda Gerçekleştirilen Araştırma Projeleri
1997-1998 Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı Yayınları tarafından yürütülen 100 Ülkeden Çocuk Şiirleri Projesi.
2000-2002 Yeni Türkiye Yayınlarının organize ettiği TÜRKLER adlı 37 ciltli yayın projesinin "Doğu Türkistan" ve "Uygurlar" bölümünü yazdı.
1998-2002 Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı'nın Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Projesi.
SEÇME YAYINLAR:
Nasrettin Hoca (Uygurca-Türkiye Türkçesi), T.C. Kültür Bakanlığı Yay. Ankara 19....
Uygur Folkloru, T.C. Kültür Bakanlığı Yay. Ankara 19...
Çağdaş Uygur Şiir Antolojisi, T.C. Kültür Bakanlığı Yay. Ankara 20.
|
|
|
|
