|
|
|
|
|
Eduard Kokoyti
|
|
Güney Osetya Devlet Başkanı
31 Ekim 1964 tarihinde Güney Osetya'nın başkenti Tshinval'de doğdu. Serbest güreşçi, Gürcü SSC'inde şampiyon. Güney Osetya Pedagojik Enstitüsü mezunu. Komsomol birimlerinde çalıştı. 1990-1991 yıllarında Gürcü-Oset savaşında Osetya savunma askeri birliğini kurdu ve komuta etti. Kasım-Aralık 2001'de yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde Güney Osetya Devlet Başkanı seçildi. Evli ve üç çocuk babası.
Kokoyti: Saakaşvili’yi Batılı güçler kullanıyor
Lobanova Zinayda Moskova - Ülkesi Gürcistan’la gerilimli bir süreç yaşayan Güney Osetya Devlet Başkanı Eduard Kokoyti, Rusya’da yayımlanan Trud Gazetesi muhabiri Lobanova Zinayda’nın sorularını Moskova’da yanıtladı. Kokoyti, Batı’nın Gürcistan’ı kullanarak Rusya’yı Trans-Kafkasya’dan söküp atmayı planladığını, bu çerçevede Tiflis yönetiminin silahlandığını söylüyor. Her gün savaşa sürüklenmek için Tiflis’in kışkırtmalarıyla karşı karşıya kaldıklarını belirten Kokoyti Rusya’ya da minnettar!
Ajans Kafkas'tan Özlem Güngör'ün Rusça'dan Türkçe'ye çevirdiği röportajda Kokoyti şunları söylüyor:
-Eduard Cabeyeviç, Gürcistan gibi bir komşusu olan 'ayrılmış' bir devletin başkanı olmak zor mu?
Hangi devlet olursa olsun, devlet başkanı olmak zor. Bizim durumumuzda dış durumu göz önünde bulundurmak lazım: Gürcistan tarafından saldırı, Oset halkı soykırımı. Buna ülkemize yönelik çifte standart politikaları ekleniyor. Gürcistan yeni bir savaş yolu tuttu ve onun batılı müttefikleri de buna göz yumuyor. Gürcistan hızlandırılmış bir tempoyla askeri gücünü arttırıyor, hemen her gün silahlı provokasyonlar gerçekleştiriyor. Batılı diplomatlar ise bizden sınırımızın yarım kilometre ötesinde Gürcü silahlı grupları olmasına rağmen 'silahsızlanmamızı' istiyor. Bize fiilen savunma hakkını reddediyorlar! Biz çok şey yaşadık: Bize şantaj yaptılar, ailemi, hükümet üyelerini tehdit ettiler. Gürcü merkez kanallarında açıkça fiziki olarak yok edilmesi gereken kişilerin listesi gösterildi. Bunu Gürcistan Savunma Bakanı Okruaşvili söyledi, Devlet Güvenlik Bakanı Merabişvili gösterdi. Bu gerçek
bir kez daha gösteriyor ki, Gürcistan sorunları müzakere masasında çözmek istemiyor, ayrılık sorununun güçle çözülmesinden yanalar.
- Savaşa hazır mısınız?
Biz savaş istemiyoruz. Ve Gürcistan bize korunmak için başka bir yol bırakmıyorsa da savaştan kaçmak için her şeyi yapacağız. Her gün Osetlere ve Rus barış askerlerine karşı provokasyonlar var. Ve ben bu konuda Rusya'nın sabrına da hayretle ifade ediyorum. Eğer Amerikan barış askerlerine böyle davranılsaydı, bu ülke çoktan bombardımana başlamıştı. Gürcistan ne Güney Osetya ne de Abhazya ile baş edemez, çünkü doğru bizimle. Gürcistan'ın ciddi hukuk kanıtları da yok. Saakaşvili bana tembel öğrenciyi hatırlatıyor.
Ailesi ona iyi okumasını söylüyor, ancak o normal okuyamıyor ve bu konuda da etrafındaki herkesi suçlamaya çalışıyor: Hem sınıftaki arkadaşlarını, hem öğretmenini, hem okulunu. Ancak kendisini hiçbir şekilde suçlamıyor. O ülkesinin sosyo-ekonomik problemlerini çözemiyor ve fakirleşen halkın dikkatini dağıtmak için kendi halkına Güney Osetya ve Rusya'yı düşman olarak kabul ettirmeye çalışıyor. Gerçek şu ki, Gürcistan'dan bağımsızlığa bizi Gürcistan'ın kendisi itiyor. Gürcistan tarafının halkımıza yönelik işlediği yeni ve yeni acımasızca suçlar sadece aramızdaki ayrılığı derinleştiriyor. Rusya bizim müzakere masasına oturmamız için elinden geleni yapıyor. Ancak Gürcistan bundan kaçmayı planlıyor ve aynı zamanda Rusya'yı Rus barış askerlerinin etkili çalışmamasıyla suçluyor.
Saakaşvili neden Gürcü mültecileri hakkında konuşuyor da yakılan Abhaz ve Oset köyleri hakkında inatla sessiz kalıyor? Oset halkı iki kez soykırıma maruz kaldı: 1920 yılında Osetlerin hemen hemen üçte biri olan 20 bin Oset hayatını kaybetti. 1989-1992 yıllarında binden fazla kişi hayatını kaybetti, yüz binlerce Oset mülteci oldu. Ve eğer Saakaşvili bundan söz etseydi ona bekli de güvenilebilirdi.
- Masaya oturulabilmesi için ne olması lazım?
Eğer Saakaşvili bölgede istikrarı çok istiyorsa, onun Güney Osetya ve Abhazya cumhuriyetlerini tanıması gerekir. O zaman Gürcistan'ın kendini aklandığı söylenebilir. Çünkü biz saldırmadık. Gürcüler hainleri neden mülteci olarak çağırıyor? Onlarca yıl Osetlerle yan yana yaşayan Gürcüler gece toplandılar ve baş kesicilere şehre girme imkanı vererek gittiler. Bu hainliktir. Ve bugün bu hainler kendilerini mülteci olarak adlandırıyorlar
ve evlerine dönmek istiyorlar, çünkü Osetya'da maaşa ve emekli maaşı daha yüksek.
- Galiba hainlerin soyadlarını unutmak mümkün değil?
Biz hepsini hatırlıyoruz, hem hainleri hem soykırım gerçekleştiren cellâtları. Bugün Gürcistan savunma için büyük paralar harcıyor. Kim için? Bize savaş lazım değil. Ama bazı ülkeler Gürcü gençliğini kendi jeopolitik menfaatleri için topun ağzına sürüyor. Batılı ülkeler Rusya'yı Saakaşvili'nin eli ile Trans-Kafkasya'dan çıkarmaya çalışıyor.
- Rusya ile münasebetlerinizin gelişiminden memnun musunuz?
Biz Rusya'ya minnettarız, o Kafkasya'da barış ve istikrarın garantisi.
GÜNEY OSETYA CUMHURİYETİ
Resmi Dil: Rusça, Osetçe
Başkent: Tshinvali
Cumhurbaşkanı : Edward Cabeviç Kokoyti,
Yüzölçümü : 3,900 km²
Nüfus : 70 000 (2000 tahmini)
Din : Çoğunluk Ortodoks Hıristiyan, az sayıda Müslüman,
Cumhuriyet Hakkında
Bolşevikler 1920’de Gürcistanı işgal etti. 1922’de kurulan Transkafkasya Cumhuriyeti içinde Güney Osetya Özerk Bölgesi oluşturuldu.
Sovyetlerin dağılma sürecinde 10 Kasım 1989’da Güney Osetya Özerk Bölgesi Halk Temsilciler Meclisi, bölgesel özerkliğin “özerk cumhuriyete” çevrilmesi talebiyle Gürcistan SSC Yüksek Sovyeti’ne başvurdu. Başvuru 16 Kasım 1989’da yapılan toplantı ile reddedildi.
23 Kasım 1989 da aşırı milliyetçi Gürcü güçler Güney Osetya’nın başkenti Tshinvali’ye saldırıp kuşatma altına aldılar.
Bu arada Gürcistan yönetimi ülkenin bağımsızlığını ilan etmişti. Gürcistan Parlamentosu 11 Aralık 1990’da yaptığı bir toplantıda G. Osetya Özerk Bölgesini lağveden bir kanunu kabul etti.
Bir yıl sonra 6 Ocak 1991 tarihinde Gamsakhurdia yanlısı Gürcü milisler Tshinval’i işgal ederek silahlı saldırı başlattı.
İşgal ve saldırılar sürerken, Güney Osetya Temsilciler Meclisi 4 Mayıs 1991’de toplanarak Gürcistan’dan ayrıldığını ilan ederek, Rusya sınırları içinde kalan Kuzey Osetya ile birleşmek istediğini duyurdu.
6 Ocak 1992’de Gürcistan’da askeri darbe oldu. İşbaşına gelen yeni yönetim G. Osetya’ya ağır silahlarla saldırarak bir çok Oset köyünü enkaz haline getirdi.
G.Osetya’da 19 Ocak 1992’de yapılan birleşme ve bağımsız devlet kurma konusundaki referandumda % 99 oranında olumlu oy çıktı.
Bunun üzerine başlayan çatışmalar, 1992’de Gürcü, Oset ve Rus birliklerinden oluşan barış gücünün bölgeye yerleştirilmesiyle sonuçlanan anlaşmaya kadar devam etti.
Güney Osetya bölgesinde 12-11-2006 ikinci kez yapılan bağımsızlık referandumu halkın "evet" oyuyla sonuçlandı. Oy kullanma hakkı bulunan 55 bin kişiden yüzde 64’ünün sandık başına gitmesi sonucu, bağımsızlık ilanı için gereken yüzde 50’lik baraj aşıldı.
Güney Osetya fiilen bağımsız durumdadır.
BAKANLAR KURULU
Devlet Başkanı: Eduard Kokoyti
Başbakan: Yuri Morozov
Güney Osetya Parlemento Bşk.: Znaur Gassiev
Başkan Yrd: Tarzan Kokoyti
Başkan Yrd: Yuri Dzitstsoyti
Başbakan 1inci Yrd: Boris Çoçiev
Başbakan Yrd: Georgi Sanakoev
Dev Bşk Yön Kur Başkanı: Eduard Kotayev
Maliye Bakanı: Aze Habalova
Savunma Bakanı: Anatoli Baronkeviç
İçişleri Bakanı: Mihail Mindzaev
Adalet Bakanı: Merab Çigoev
Dışişleri Bakanı: Murat Cioev
Sağlık Bakanı: Cemal Cigkaev
Eğitim Bakanı: Alla Cioyeva
Kültür Bakanı: Konstantin Puhaev
Çevre Bakanı: Atarbeg Tediyev
Ulaştırma Bakanı: Rudolf Tshovrbegov
Tarım Ve Köyişleri Bakanı: Aleksandr Puhaev
Ekonomi ve Dış Eko. İlşk. Bak.: Rodionov Cussoev
YERLEŞİM ve İDARİ BİRİMLER
Osetler, yaşadıkları Kafkas Dağlarının güneyindeki bölgeye, 13. yy da Moğol saldırılarından kaçarak gelmişlerdir. O tarihten bu yana da bu topraklar üzerinde yaşamaktadırlar.
Başlıca yerleşim birimleri Java, Leningori, Tskhinvali ve Znauri’dir.
NÜFUS
G. OSETYA CUMHURİYETİ- Nüfus Bileşimi(1989)
Milliyetler Nüfus Oran (%)
Oset 65.200 66.20
Gürcü 28.700 29.00
Diğer 5.100 4.80
TOPLAM 99.000 100.00
Kilometrekareye düşen insan sayısı 25,3'tür. Şehirde yaşayanlar, nüfusun % 46'sını oluşturur.
DİL
Osetler İrani gruptan bir dil konuşurlar ancak komşu Kafkas halklarıyla gerçekleşen ortak yaşam sonucu, Osetçe’de, bazı sözcük ve ses düzenlerinde Kafkas etkileri ortaya çıkmıştır.
Oset lisanı, iki ana lehçeye ayrılır:
1. Kudar lehçesi (Güney Osetya'da konuşulur)
2. İron ve Digor lehçesi (Kuzey Osetya'da konuşulur).
Tual, Alagir, Ksan… gibi başka lehçeler de vardır fakat Iron lehçesi en geniş ölçüde konuşulandır.
Digor lehçesi daha eskidir ve sadece Kuzey Osetya’nın kuzey ve batı kesimlerinde bir kaç yerde konuşulur. İki lehçe arasında hem fonetik, hem de morfolojik farklılıklar vardır.
1920 ve 1930’larda her ikisi de edebi dil olarak kullanılıyordu fakat daha sonra Digor lehçesi terk edildi. Günümüzde Digor lehçesinin yazılı şekli kullanılmamaktadır.
EKONOMİ
Toplumsal düzenin kuruluş yıllarında Güney Osetya sanayi - tarım bölgesine çevrildi. Sosyalist iktisadi birimler kuruldu. Madencilik gelişti. Sanayinin esas alanı olan makine üretimi Tshinvali'de toplandı.
Kereste üretimi yerel orman rezervlerine dayanmaktadır. Demir-beton ürünleri, direk türü malzemelerin üretimi yapılır. Gıda sanayiinin konserve, bira, süt ürünleri üretim alanları gelişmiştir. Konfeksiyon fabrikası bulunmaktadır. Köy ekonomisinde buğday, arpa, mısır gibi tahılların üretimi önemli yer tutar. Şeker pancarı, sebze ve patates ekilir. Meyvecilikle ve bağcılıkla uğraşılır. Sulu tarım gelişmiştir.
Büyük ve küçükbaş hayvan yetiştirilir.
Gori-Tsihinvali demiryolu hattı, bölge merkezini Transkafkasya demiryoluyla birleştirmiştir. Asıl otoyol, Tsihinvali-Kvaisi-Odinir yoludur.
COĞRAFYA
Güney Osetya, Büyük Kafkas'ın güney yamaçlarının orta kısımlarını kapsar. En yüksek yeri sayılan Halatsa Tepesi 3.938 metredir.
Güney kısımda ılıman ve rutubetli bir iklim hakimken, kuzeyde sürekli kar yağışları görülür. Ortalama sıcaklık Ocak ayında -2,6 dan (Tsihinvali) -6,5 dereceye (2.000 metre yükseklikte) kadar değişmekte; ağustos ayında 20,7 ve 13,8 derece olmaktadır.
Yıllık yağış 500-100 mm ve üzeridir.
Önemli akarsuları, Büyük ve Küçük Lihavi, Leyhura, Mecuda’dır.
En büyük gölleri Kelistba ile Ert Codur'dur.
Dağ eteği şeridi esasen karlı, kısmen alüvyonlu ve karbonlu, yukarılarda sık tundra dağ ormanları, dağ otlakları yayılmıştır.
Arazinin %50 kadarı ormandır (fıstık, pelit v.s.).
Hayvan türlerinden kurt, ayı, vaşak, tilki, yaban domuzu, porsuk, karaca, dağ keçisi gibi hayvanlar bulunur.
EĞİTİM ve KÜLTÜR
Bolşevik İhtilali'nden önce 38 Güney Oset okulunda 1.800 öğrenci eğitim görüyordu. Orta ve yüksekokul yoktu. 1981-1982 ders yılında ise genel eğitim kurumlarında 20.500 öğrenci, Tshinvali'de ve orta dereceli meslek okullarında 1.300 öğrenci eğitim alıyordu.
Tshinvali’de Tsihinvali'de Güney Osetya Bilimsel Araştırma Enstitüsü bulunmaktadır.
Güney Osetya topraklarında eneolitik çağı eserleri ile Kuban Uygarlığı'nın örnekleri ortaya çıkarılmıştır (metal ürünleri, seramik vs.). Ortaçağ Gürcü ve Abhaz mimarisinin etkisi ve çağdaş yerli inşaat geleneklerinin de etkisi görülür. Armazi (864), Tigva (1152), İkorta (1172) tapınakları, Dzakina Köyü'ndeki saray (17. yy.) buna örnektir.
19. yy. sonunda Oset sanatının kurucusu K. L. Hetagurov etkinlik göstermiştir. Sovyet Güney Osetyası'nda ana plana uygun olarak Tsihinvali şehri yeniden kuruldu, yoğun bir şekilde endüstriyel ve sosyal tesisler ile konutlar inşa edildi. Ulusal resim sanatının oluşturulmasında ressam M. S. Tuganov'un büyük hizmeti olmuştur.
1950-1980 yılları arasında ressam olarak A. İ. Gassiyev, G. V. Doguzov, B. İ. Sanakoyev, D. G. Turmanov, heykeltraş olarak V. N. Kokoyev, V. D. Kelehsayev, A. V. Pliyev ve büyük dekoratif sanatçılarından M. İ. Kokoyev ve tiyatro dekoru sanatçılarından T. A. Gagloyev, A. G. Zasseyev, grafik sanatçılarından A. D. Vaneyev, İ. V. Ceyranaşvili, A. M. Sanjerovskaya, dekoratif uygulama sanatçılarından H. L. Zaseyev, G. P. Mamitov sanat dünyasında isimlerini duyurmuşlardır.
Profesyonel tiyatro 1931 yılında Tsihinvali'de dram tiyatrosu esasına göre kurulmuştur. 1939'da tiyatroya Kosta Hetagurov'un adı verilmiştir. Burada onun "Dünya" adlı piyesi gösterilmiş (1939), "Fatima" adlı destanı sahnelenmiştir (1959). Güney Osetya tiyatro sahnesinde yerli yazarların olduğu gibi, Rus, Sovyet ve yabancı ülke drama yazarlarının eserleri de gösterilmiştir. Tiyatronun gelişmesinde, aktörlerden S. Catiyeva, Z. Çabiyeva, V. Murguliya, G. Kabisov, V. Kairov ve diğerlerinin önemli hizmeti olmuştur. 1935 yılında tiyatroya Gürcü tiyatro topluluğu dahil edilmiştir. Tiyatronun Oset bölümünde G. Taugazov, B. Sıhovrebov, N. Çabiyeva, L. Galavanova, R. Gassiyeva, A. Keldiyev, E. Gugkayeva, İ. Cigkayev, R. Dzagoyev, A. Tedeyev, M. Madzayev (baş rejisör) çalışmaktaydı.
Güney Osetya Medyası:
* Güney Osetya, Rusça. Devlet tarafından 1 Ocak 1993 den beri haftada 2 kez yayınlanıyor. Tirajı 1200.
* Hurzanin / Zarya, Osetçe. Devlet tarafından 1924 den beri haftada 2 kez Yayınlanıyor. Tirajı 900.
* No Obezreniye, Rusça. 2001 den beri Sosyal Araştırma ve İnisiyatif Merkezi tarafından haftada bir yayınlanıyor. Tirajı 99.
* Vestnik Yujnıy Osetya, Rusça. 1991 yılından beri haftada 2 Kez Rusça ve Osetçe Yayınlanıyor. Daha Çok Gürcü Oset İhtilafı, İnsanhakları İhlaleriniAktarıyor Genel Yayın Yönetmeni İnal Pliyev
SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
* Gürcü-Osetin Birliği
Başkan: Maia TSABOSHVILI
İrtibat: tel. +99532 793731, +99577 720825 e-mail: [email protected]
* İnsan Hakları için Gazeteciler
Sovetskaya 61 Tskhinvali/Güney Osetya
Tel. 8(88344) 4-55-37, mobil (99599) 51-82-70
e-mail: [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
http://gains.iatp.org.ge/ http://sd.iatp.org.ge/
Irina YANOVSKIY
Faydalanılan Kaynaklar:
- I. G. KOSIKOV &. S. KOSIKOVA,Kuzey Kafkasya: Sosy-Ekonomik Rehber
- Rusya Federasyonu İdari Rehberi
- İnsan Hakları Enstitüsü, ve Enformasyon ve Araştırma Merkezi – Moskova/Rusya Federasyonu
- MEMORIAL – İnsan Hakları Örgütü (kavkaz.memo.ru)
- Rusya İnsan Hakları Derneği (zaprava.ru)
- Rusya Üniversiteler Kılavuzu (http://www.vedomostivuz.ru/)
- 2007 – Rusya Üniversiteler Rehberi (http://www.ed.vseved.ru/)
- www.wikipedia.org
- http://www.hurriyetusa.com
- www.news.bbc.co.uk
Güney Osetya bağımsız
Rusya Devlet Başkanı Medvedev, Moskova’nın Gürcistan topraklarında kalan Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlığını tanıma kararı aldığını açıkladı. Medvedev’in emriyle en kısa sürede Rusya, bu iki ayrılıkçı bölgeyle diplomatik ilişki kuracak.
Gürcistan, karara "Bu düpedüz ilhaktır" diye tepki gösterirken, başta ABD, AGİT, Almanya, Fransa, İngiltere olmak üzere dünya kararı kınadı. Batı, Rusya’yı Gürcistan’ın toprak bütünlüğünü tanımaya çağırdı.
RUSYA Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev, Gürcistan’ın toprak bütünlüğünü sona erdiren kritik kararı alarak, Moskova’nın Güney Osetya ile Abhazya’nın bağımsızlıklarını tanıdığını ilan etti. Dün öğle saatlerinde Medvedev’in imzaladığı kararnameyle Gürcistan üç parçaya bölünürken, Moskova’nın seçtiği politika 35 yıl öncesi Kıbrıs modeline benzetildi.
Hürriyet 28 Ağustos 2008
Nerdun HACIOĞLU/MOSKOVA
|
|
|
|
